Cengiz Han’ın torunlarından biris olan ve Altınordu (Altın orda) devleti kurucusu olan batu Han hayatı ile ilgili bilgilerin yer aldığı sayfamız.
BATU HAN (Ölümü: 1248)
Altınordu devletinin kurucusudur. Cengiz Han’ın torunu, Cuci’nin ikinci oğludur.
Cengiz, büyük imparatorluğunun bazı bölümlerini sağlığında üç oğlu Cuci, Çağatay ve Ogedey’e mülk olarak vermişti. En küçük oğlu Tuluy da, geleneğe göre, merkezde kalarak baba yurdunun mirasçısı olmuştu.
Kendisine Irtiş’in batısındaki bozkırlar, Harizm ülkesi ve Kafkaslar düşen Cuci, babasından altı ay önce ölünce, ordu onun on dört evlâdı arasından Batu Han’ı seçti. Bu seçim Cengiz Han ve sonra onun yerine geçenler tarafından da tanındı.
Çağatay, Ogedey ve Batu Han’ın ülkeleri, sınırları bir antlaşma ile ayrılmamıştı. Cengiz Han, büyük devletini sağlığında çocukları arasında böldüğü halde kendisinden sonra gelenler tek bir devlet kabul etmişlerdi. Ortaçağ’da, Doğu’da devlet hükümdarın bütün ailesinin ortak malı sayılır, bu ortak malın bazı bölümlerinin idaresi ailenin bazı çocuklarına verilirdi.
Ogedey, 1228 kurultayında Kağan seçildi. 1236 yılı baharında yapılan seferde Çağatay, Ogedey ve Tuluy’un çocukları Batu Han’ın komutası altında bulundular. Bu devrin bütün öbür savaşları ve işleri gibi bu sefer de devletin yalnız bir parçası için değil, imparatorluğun ortak menfaati adına yapıldı.
Batu Han 1237’de, buz tutmuş Volga’yı geçti. Rusya’yı (1240), Lehistan’ı, Macaristan’ı ve Dalmaçya’yı aldı (1241 – 1242). Bulgaristan’ı, oradan Eflâk ve Boğdan’ı alarak Volga’daki merkezine döndü. Ordusu Rusya’ da ve Avrupa’da hiç yenilmedi. Yalnız, orduda bulunan Ogedey’in oğlu Güyük ile Çağatay’ın oğlu Böri’nin Batu Han’a karşı ayaklanmaları, Kağan’ın da ansızın ölmesi, Batu Han’ın, başkentine çabuk dönmesine sebep oldu. Batu Han 1243 yılından sonraki savaşlara katılmadı. 1237- 1242 yıllarında alınan Avrupa ülkelerinden yalnız Rusya, Altın Ordu devletine bağlı kaldı. 1243’te Büyük-Prens Yaroslavl, Batu Han’ın huzuruna çıkarak, ondan «Bütün Rus prenslerinin en büyüğü» ünvanını aldı.
Batu Han’ın teklifi üzerine Tuluy’un büyük oğlu Mengü, kağan seçilmişti. 1251 yılında toplanan kurultayda Mengü’nün tahta çıkış töreni yapıldı. Cengiz İmparatorluğu Mengü ile Batu Han arasında bölündü. Batu Han, Mengü’den büyük saygı gördü. Cuci çocuklarına ait olmayan Mâverâünnehr ülkelerinde de hükümdarlık haklarını kullandı. Son yıllarında, Volga’nın doğu kıyısında kurduğu Saray şehrinde oturdu.
26 karısı, 4 oğlu olduğu söylenen Batu Han, sağlığında, hükümdarlık yetkilerinin bir kısmını büyük oğlu Sartak’a devretmişti. Rusların zalim bir hükümdar olarak tanıtmak istedikleri Batu Han, zamanının seyyahları ve tarihçilerince iyi huylu, adaletli, merhametli, akıllı bir hükümdar olarak anlatılır.
